هراس اجتماعي چيست؟
هراس اجتماعي چيست؟
هراس اجتماعي ترس از موقعيت‌هاي اجتماعي است. اين موقعيتها عبارتند از صحبت در حضور جمع، ملاقات با افراد ناآشنا، مهماني رفتن، قرار ملاقات گذاشتن، غذا خوردن در حضور جمع، استراحت در اماكن عمومي، گفتگو با افرادي كه رأس قدرت هستند و نشان دادن عدم موافقت با ديگران.
افراد مبتلا به هراس اجتماعي ميترسند رفتارشان طوري باشد كه باعث شود ديگران درباره آنها بد فكر كنند. اغلب از اين ميترسند كه ديگران نشانههاي اضطرابشان را ببينند، اين نشانهها شامل سرخ شدن، لرزيدن يا عرق كردن ميشوند. اين افراد معمولاً سعي ميكنند از موقعيت‌هاي اضطراب‌آفرين دوري كنند. وقتي نتوانند خود را از موقعيت اضطراب‌آفرين دور نگه دارند، به شدت احساس اضطراب يا خجالت ميكنند. امكان دارد گاهي دچار حملات وحشتزدگي شوند. گاهي مشكلاتشان محدود و كوچك هستند. مثل افرادي كه در كلاس قادر به صحبت نيستند. گاهي مشكلاتشان بسيار جدي مي‌شود. افرادي كه مبتلا به هراس اجتماعي شديد هستند اغلب دوستان كمي دارند، احساس تنهايي ميكنند و به زحمت ميتوانند به هدفهاي تحصيلي يا شغليشان برسند.
چه كساني به هراس اجتماعي مبتلا هستند؟
هراس اجتماعي بسيار شايع است، از هر هشت نفر يك نفر يا بيشتر از اين اختلال به درجات مختلف حدأقل در يك دوره از زندگيشان رنج ميبرند. بسياري از افراد آدم‌هاي خجالتي هستند اما خجالتي بودن اين افراد آن قدر نيست كه هر فرد خجالتي مبتلا به هراس اجتماعي دانسته شود. هراس اجتماعي در زنان دوبرابر مردان است. با اين وجود، مردان خيلي كمتر از زنان به سراغ درمان ميروند. در بسياري از موارد، آغاز هراس اجتماعي در ابتداي نوجواني است اما در مواردي هم در سنين پايينتر گزارش شده است. اگر افراد مبتلا به هراس اجتماعي درمان نشوند، امكان دارد مشكلشان تا سالها بعد ادامه پيدا كند.
علت هراس اجتماعي چيست؟
ما علت دقيق هراس اجتماعي را نميدانيم. اما چندين عامل در ايجاد اين مشكل دخالت دارند:
– ژنتيك. در افراد خانواده افراد مبتلا به هراس اجتماعي، خجالت يا هراس اجتماعي ديده مي‌شود.
– تجربيات گذشته. بسياري از افراد مبتلا در گذشته دچار خجالت يا سرافكندگي شدهاند. آنها از اين ميترسند كه اين اتفاق دوباره تكرار شود. پس ياد ميگيرند كه از موقعيتها اجتناب كنند و اين رفتار با گذشت زمان بدتر مي‌شود.
– تفكر منفي. افراد مبتلا به هراس اجتماعي اغلب درباره اتفاقي كه ممكن است در موقعيت‌هاي اجتماعي بيافتد، افكار خودآيند منفي دارند. اين افكار معمولاً از اين دست هستند ”فكرم كار نميكند و نميتوانم چيزي بگويم“، ”مثل يك احمق رفتار ميكنم“، ”همه ميبينند كه حالم بد است“، اين افراد معيارهايي دارند كه آسان نيستند، مثلاً ”اصلاً نبايد مضطرب بشوم“، ”بايد خوشگل و شيك باشم تا تحويلم بگيرند“ يا ”نظر همه درباره من بايد مثبت باشد“ اغلب درباره خودشان باورهاي منفي دارند، مثلاً ”من خستهكننده هستم“، ”من عجيب و غريبم“ يا ”مثل بقيه نيستم“.
– فقدان مهارتهاي اجتماعي. برخي افراد مبتلا به هراس اجتماعي، مهارتهاي اجتماعي را نياموختهاند، شايد به اين دليل كه بعضي از آنها هرگز شانس آموختن آن را نداشتهاند. مشكل آنها اين است كه نميدانند در موقعيت‌هاي اجتماعي بايد چه رفتاري داشته باشند. اما دسته ديگر از مبتلايان با وجود داشتن مهارتهاي اجتماعي خوب، در موقعيت‌هاي اجتماعي چنان مضطرب ميشوند كه نميتوانند از مهارتهايشان استفاده كنند.
درمان شناختي رفتاري براي اين اختلال چه ميكند؟
درمان شناختي رفتاري بر اين اساس انجام مي‌شود كه افكار به خصوصي علت هراس اجتماعي هستند. اين روش به شما كمك ميكند تا آن افكار را تغيير دهيد. درمانگر به شما ميآموزد كه چگونه افكار منفيتان را بشناسيد و مثبتتر فكر كنيد. او به شما كمك ميكند تا به تدريج با موقعيتي روبرو شويد كه قبلاً در آن ترسيدهايد و شما در اين تجربه جديد كشف ميكنيد كه آنچه از آن ميترسيد معمولاً اتفاق نميافتد، و در نتيجه كمتر از سابق از اين موقعيتها ميترسيد. به علاوه، درمانگر به شما مهارتهاي اجتماعي و راه آرامش گرفتن را ميآموزد و اين باعث مي‌شود تا در موقعيتها احساس اعتماد به نفس بيشتري بكنيد.
تحقيقات نشان داده است كه درمان شناختي رفتاري به افراد مبتلا كمك ميكند تا احساس اضطراب كمتري داشته باشند. روش درمان به گونه‌اي است كه اين آرامش و عدم اضطراب حتي پس از خاتمه درمان نيز ادامه پيدا ميكند.
درمان چقدر طول ميكشد؟
براي افراد مبتلا به هراس اجتماعي در حد خفيف تا متوسط، معمولاً 20 جلسه‌ي درماني كافي است. درمان افرادي كه فقط در يك موقعيت خاص، مثل صحبت كردن در جمع، رنج ميبرند شايد حتي كمتر از اين هم طول بكشد و افراد مبتلا به هراس اجتماعي شديد شايد به جلسات بيشتري نياز داشته باشند.
آيا مصرف دارو مؤثر است؟
انواع مختلفي از داروها براي اين اختلال توليد و به بازار آمده است. طبق تجويز پزشك يا روانپزشكتان يكي از آنها را كه برايتان مناسبتر است مصرف كنيد. به خاطر داشته باشيد كه اشكال اين داروها اين است كه با توقف مصرف دارو علايم اغلب برميگردد. به همين علت، بهتر است ضمن استفاده از دارو درمان شناختي رفتاري هم دريافت كنيد.
از شما به عنوان بيمار چه انتظاري ميرود؟
بسياري از افراد در آغاز درمان احساس اضطراب ميكنند و مطمئن نيستند كه آيا حالشان خوب مي‌شود يا خير. همه شما كه مبتلا به اين اختلال هستيد، ناگزير هستيد كه براي درمان و بهبودي خود تلاش كنيد. درمانگرتان به شما ميآموزد كه براي كمك به خودتان چه بكنيد و شما آن كارها را در فواصل بين جلسات تمرين خواهيد كرد. تمرين‌هاي اوليه كاملاً آسان هستند. اما به تدريج و همچنان كه آرامش شما در موقعيت‌هاي اجتماعي بيشتر مي‌شود، تمرين‌ها هم دشوارتر خواهند شد. هر چه بيشتر تمرين كنيد، احتمال بهتر شدنتان بيشتر خواهد شد.