قدرت توجه
قدرت توجه
قدرت توجه، شرط ورود به حیطه زندگی فعال است. قدرت توجه اشاره به آغازین مرحله زایش و خلاقیت دارد.
قدرت توجه بخشی از مهمترین ویژگی هر فرهنگ است. یعنی، آنچه که نشانگر نوع یک فرهنگ است،
از قدرت توجه همان فرهنگ به عناصری خاص از زندگی باز می گردد،
اما دقت کنید که برخی پدیدارها هستند که در هر فرهنگی توجه پذیر نمی شوند و اگر یک فرهنگ نتواند
زمینه های اصلی توجه به آن پدیدارها را پیدا کند، آنگاه آنها خارج از اراده آن حوزه فرهنگی، آنقدر تغییر می کنند
تا به شکل قابل شناخت آن فرهنگ و آن آدمیان درآیند. ممکن است موضوع اندکی پیچیده باشد
اما با مثالی کاملا روشن می شود…
تنها کافی است سری به خیابان ها بزنید و اندکی با دقت به رفتارهای رانندگان و ماشین ها نگاه کنید.
در آغاز متوجه می شوید که هزاران اشتباه عقلایی انجام می شوند و توجه کسی را جلب نمی کنند.
البته این موضوع ممکن است شما را متعجب کند، اما تعجب شما آنگاه بیشتر می شود که تصادفی
که خود معلول یک یا چند از آن اشتباهات است، رخ دهد، بلا فاصله و به یک باره وضع عوض می شود،
به طوری که این بار از شدت توجه رانندگان و عابران، خیابان اسیر ازدحام مردم و ماشین ها می شود.
در قلمرو اندیشه و پدیدارشناسی می گویند
هرگاه نتوانیم نسبت منطقی را میان ذهن خود با یک پدیدار (در یک محدوده فرهنگی) خلق کنیم
(چون ماشین) آنگاه آن پدیدار خارج از اراده ما آنقدر تغییر می کند، تا به شکل قابل شناخت ما درآید.
آنگاه است که به آن توجه خواهیم کرد. به راستی چرا نتوانستیم این توجه را یک پله به عقب باز گردانیم؟
چرا نتوانستیم آنگاه که راننده ای اشتباه عقلایی می کند،
این ازدحام را به وجود آوریم تا دیگر کسی اشتباه نکند و تراژدی آفریده نشود؟
آیا این زمان خواهد آمد که ما بتوانیم در فاصله دو نگاه رادیکال به ماشین یعنی نگاه تراژیک و نگاه مبتنی
بر عقل مقلد به نگاهی معرفتی و مبتنی بر توان تحلیل خود دست یابیم؟
چگونه می توان میان انسان ایرانی با پدیدار مدرن، پیش از آنکه پدیدار مذکور به تراژدی تبدیل شود رابطه ای
نقادانه برقرار کرد؟ چگونه می توان راز خلاقیت را در گریز از نگاهی مقلدانه که میراث شبه مدرنیته بود و هست کشف کرد؟ فرزند سالم «توجه»، نوزادی است به نام نقد، اما برای آنکه بتوانیم
این نطفه را سالم به دنیا آوریم به دو نیرو نیازمندیم. اینان عبارتند از:
عشق و خرد، عشق بر توان مکالمه دو سویه با پدیدار می افزاید و فرد
آن هویت اخلاقی است که توانایی توجه را به عقول نوین بدل می نماید.
سیاست و اقتصاد بسترهای امکانات را گسترده می کنند،
اما آن نیرویی که می تواند قدرت توجه را بیافریند و از این قدرت توان نقادی پدیدارها را بزایاند، نقد است
. نقادی به معنی توجه فعال و مبتنی بر شناخت پدیداری است که هنوز نسبت ارتباط عقلایی خود را با
ما آشکار نکرده است. بنابراین «توجه کردن» به معنی کوشش برای ایجاد نسبتی نوین میان ما با پدیدارهاست. هنگامی که در حال توجه ایم، به نظر می آید که رابطه مان با محیط در مداری خاص قرار گرفته است.
اما هنگامی که روند توجه پایان می پذیرد، بسان مسافری باید رها ورد این سفر را از کیسه اندیشه بیرون کشیم.
