گیاه زرشک(گیاه ضد میکروب )
نام گياه: زرشک
فهرست مطالب مقاله
گونه‌هاي ماهونيا و بربريس (به ترتيب موي کوهي و زرشک) ارتباط بسيار
نزديکي با هم دارند و گياه شناسان اغلب آن‌ها را يک گياه واحد مي‌دانند.
در اين متن نيز اين دو، يک گياه به حساب مي‌آيند.
گمان مي رود نام علمي اين گياه، يعني بربريس، از کلمه فنيقي باربار (Barbar)، به معني «براق»،
گرفته شده است، چون ريشه اين گياه براق و صيقلي هستند.
کشاورزان اغلب از زرشک بدشان مي‌آيد، چون باعث انتشار قارچ در نزديکي محصولات گندم مي‌شود.
نام گونه ماهونيا از نام يک متخصص باغداري آمريکايي، به نام برنارد مک ماهون (Bernard McMahon)،
گرفته شده است. ماهونيا گياهي هميشه سبز و داراي برگ‌هاي تيغ دار است،
ولي ساقه‌هاي آن خار ندارد. بربريس گياهي برگ‌ريز و داراي برگ‌هاي صاف و ساقه‌هاي تيغ‌دار است.
موي کوهي اغلب کشت مي‌شود، چون يک گياه xeriscape بسيار خوب و داراي برگ‌هاي سبز،
گل‌هاي زرد و دانه ارغواني است. اغلب از آن به جاي گلدنسيل استفاده مي‌شود.
ماهونيا البته گل مخصوص استان ارگون (Oregon) است.
نام رايج زرشک شامل گونه‌هاي بربريس ريپنس، بربريس آکيفوليا، بربريس نروسا، بربريس پيناتا،
بربريس ولگاريس و ساير گونه‌هاي بربريس است. اين گونه‌ها بعضي مواقع به جاي گونه‌هاي ماهونيا ريپنس،
ماهونيا آکيلفوليروم، ماهونيا نروس، ماهونيا پيناتا و ساير گونه‌هاي ماهونيا به کار مي‌روند.
بخش‌هاي مورد استفاده:
ريشه، پوست ريشه، پوست ساقه، دانه‌هاي ريزوم. برخي گياه شناسان از برگ‌هاي گياه استفاده مي‌کنند.
ويژگي‌ها: دگرگون‌ساز، آميب کش، کرم کش، ضد باکتري، ضد التهاب، منقبض كننده، تقويت كننده تلخ،
تقويت كننده قلب، مسهل صفرا، تقويت كننده دستگاه گوارش، ادرارآور، تب‌بر، افزاينده شير،
سودمند براي کبد، محرک سيستم ايمني، ضد يبوست، تقويت كننده کبد، سيلياگوگ، محرک تيروئيد، نيروزا
كاربرد داخلي: جوش صورت و پوست، بيماري‌هاي ناشي از جانوران تک سلولي، آرتروز،
قرمزي چشم، جوش، کانديدا، وبا، ورم ملتحمه، ضعف، ديابت، اسهال خوني، اگزما، ورم، تب،
سنگ کيسه صفرا، التهاب معده، آماس معده و روده، جيارديا، خماري، هپاتيت، تب‌خال، کم کاري تيروئيد،
يرقان، سنگ کليه، تنبلي كبد، مالاريا، پسوريازيس، سالمونلا، خنازير، شيگلا، گلودرد،
بزرگي طحال، بيماري‌هاي ناشي از باکتري استافيلوکوکوس، سيفيليس
نحوه کاربرد داخلي: چاي، تنتور، کپسول
ويژگي‌هاي ضد باکتري آلکالوئيد بربامين باعث مبارزه با باکتري‌هاي استافيلوکوس،
استرپتوکوکوس، سالمونلا، شيگلا و اشوريچيا کولي مي‌شود. اين گياه ضد ميکروب بوده
و به ويژه در درمان پوست و مجراي روده مفيد است. همچنين باعث گشاد شدن رگ‌هاي خوني
و در نتيجه پايين آمدن فشارخون مي‌شود.
كاربرد موضعي: جوش، ورم ملتحمه، خارش پوست، پيوره، گلودرد، جراحت
نحوه کاربرد موضعي: در صورت ابتلا به عفونت‌هايي مثل ورم ملتحمه و قرمزي چشم، مي‌توان
چشم‌ها را با آن شست تا عفونت از بين برود. هنگام گلودرد نيز مي‌توان از دانه‌هاي آن براي غرغره استفاده نمود.
از زرشك براي شستشوي دهان استفاده کنيد يا در صورت بروز پيوره آن را مستقيماً
به لثه‌ها بماليد. در صورت خارش پوست، جوش و جراحت از آن به عنوان مرهم يا براي شستشو استفاده کنيد.
كاربرد در آشپزي: دانه‌هاي اين گياه را مي‌توان پخت، به صورت مربا يا شربت
در آورد و يا از آن‌ها آب‌نبات تهيه کرد. البته دانه‌هاي اين گياه را مي‌توان خام نيز ميل کرد.
از شيره اين گياه اغلب به جاي آب ليمو استفاده مي‌شود.
طبع: تند و سرد
ترکيبات شيميايي: آلکالوئيدها (بربرين، بربامين، اکسياکانتين)، اسيد چليدونيک،
رزين، تانين‌ها. دانه اين گياه نيز حاوي مقدار زيادي ويتامين ث است.
نکات لازم هنگام مصرف: فقط خشک شده اين گياه را مصرف کنيد، چون ريشه تازه آن بسيار مسهل بوده
و ممكن است باعث حالت تهوع شود. در طول حاملگي از مصرف آن بپرهيزيد.
در صورت پرکاري غده تيروئيد نيز از آن پرهيز كنيد. در صورت نفخ شديد شکم از آن استفاده نکنيد.
مصرف مقدار زياد اين گياه مي‌تواند باعث استفراغ، پايين آمدن فشارخون و کاهش ضربان قلب شود.
