اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی

بسیاری از روانپزشکان معقتدند که با شناخت و اقدام درمانی به موقع می توان از پیشرفت بسیاری از اختلالات روانی جلوگیری کرده تا فرد مبتلا با انجام درمانی مناسب به جامعه باز گردد این در حالی است که بسیاری از افراد از اختلالات روانی و نشانه های آن بی اطلاع هستند.دسته­ ای از بیماری­ های روانپزشکی به نام اختلالات «خُلقی» شناخته می­ شوند که نام­ آشناترین آنها اختلال افسردگی است. در واقع علامت بیمارگونه اصلی افراد مبتلا به این اختلالات، علامت مربوط به «خُلق یا روحیه» دانسته شده است. اختلال افسردگی انواع گوناگونی دارد که هر یک دارای ویژگی­ هایی منحصر به خود است. این اختلال به شکل «دوره­ هایی» از علایمی چون بی­ حوصلگی، بی­ انگیزگی، غم زدگی، خستگی، کاهش امید به آینده، احساس پوچ بودن و عدم تمایل به زندگی یا حتی زنده بودن تظاهر می­ کند. گاهی نیز به شکل «دوره­ ای» نیست و به صورت درازمدت و حتی تا سا ل ها به طول می­ انجامد.

یکی از اختلالات روانی که بیشتر در سنین نوجوانی و بزرگسالی دیده می شود، اختلال روانی دو قطبی یا ˈافسردگی مانیاییˈ است که عموما افراد مبتلا از نشانه های آن بی اطلاع هستند. براساس این گزارش چنانچه این بیماری در نوجوانی شناسایی و درمان شود از پیشرفت بیماری جلوگیری خواهد شد اما لازمه آن شناخت والدین نسبت به نشانه های این بیماری است. اختلال دوقطبی که پیش از این «افسردگی مانیایی» یک بیماری روانی است که مشخصه اش نوسان شدید خلق و خو، شامل حالت های هیجانی بالا (مانیا) و پائین (افسردگی) است. اختلال دوقطبی که گاهی اوقات به نام جنون ادواری نیز خوانده می شود، با نوسانات خلقی که طیف وسیعی از افسردگی تا اوج دیوانگی و شیدایی (مانیا) را در بر می گیرد، در ارتباط است. وقتی که دچار افسردگی می شوید، ممکن است در انجام بسیاری از فعالیت ها احساس غم و نا امیدی و از دست دادن علایق یا لذت ها با شما همراه باشد و در زمانی دیگر که خلق و خویتان در جهتی دیگر تغییر کرد، ممکن است احساس سرخوشی و پر انرژی بودن به شما دست دهد. تغییرات خلقی ممکن است تنها چند بار در سال و یا اغلب و بصورت چند بار در روز اتفاق بیافتد. در برخی موارد نیز، اختلال دوقطبی بطور همزمان با نشانه های افسردگی و مانیا همراه است.

اگر چه اختلال دوقطبی یک بیماری طولانی مدت و مخرب است، شما می توانید این بیماری را به دنبال یک برنامه درمانی منظم و با استفاده ازداروها و روان درمانی کنترل نمائید.

آغاز اختلال دوقطبی معمولا ازاواخر دوره نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ است اما امکان بروز آن در سنین دیگر، از جمله در خلال دوران کودکی نیز وجود دارد. اغلب افرادی که دچار اختلال دوقطبی هستند دو وضعیت و حال مختلف و متناوب را تجربه می کنند، یکی دوران پرانرژی و تکانش (مانیا) و دیگری دوران غم و نومیدی و از دست دادن علایق به فعالیت های مختلف (افسردگی).

اختلال دو قطبی به چند گروه تقسیم شده است. هر کدام از این گروه ها شامل الگوی متفاوتی از علائم و نشانه هاست. انواع اختلال دوقطبی عبارتند از:

اختلال دو قطبی نوع 1: نوسانات خلقی در این نوع از اختلال دو قطبی می تواند باعث بروز مشکلات قابل توجهی در محیط کار، مدرسه و یا روابط شما شود. این حملات جنون آمیز می تواند شدید و خطرناک باشد.

اختلال دوقطبی نوع 2: شدت این نوع از بیماری کمتر از دو قطبی نوع 1 است. در این نوع ممکن است دچار تحریک پذیری و ایجاد برخی از تغییرات در عملکرد خود شوید، اما به طور کلی می توانید زندگی روزانه خود را به روال عادی ادامه دهید. به جای مانیای شدید شما دچار هایپومانیا هستید که فرم خفیف شده مانیاست. در دو قطبی نوع 2، دوره افسردگی به طور معمول طولانی تر از دوره های مانیای خفیف است.

اختلال خلقی ادواری (cyclothymia) : این اختلال نیز یک فرم خفیف شده اختلال دوقطبی است. اختلالات خلقی ادواری در کنار مانیای خفیف و افسردگی می تواند مخل و بسیار مخرب باشد.

علت اختلال دوقطبی کاملا شناخته شده نیست اما ظاهرا واکنشهای شیمیایی مغز، نقش عمده ای در ایجاد آن بازی می کنند.همچنین به نظر می رسد که اختلال دوقطبی دارای ریشه های ژنتیکی باشد. پزشکان به اولیایی که نشانه ها و رفتارهای مرتبط با اختلال دو قطبی را به مدت حداقل دو هفته در کودکانشان مشاهده می کنند، توصیه می کنند که حتما با پزشک متخصص مشورت کنند. البته تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان می تواند دشوار و بحث انگیز باشد زیرا معیار و ضابطه تشخیصی جداگانه ای برای این گونه کودکان وجود ندارد.

علائم و نشانه های اختلال دو قطبی می تواند شامل موارد زیر باشد:

سرخوشی

اعتماد به نفس کاذب

قدرت قضاوت ضعیف

گفتار سریع

رفتار پرخاشگرانه

تحریک پذیری

افزایش فعالیت بدنی

رفتار های پرخطر

هزینه های مالی غیر معقول

افزایش تمایل جهت انجام یا رسیدن به اهداف

افزایش میل جنسی

نیاز به خواب اندک

پریشانی زود هنگام

استفاده بی دقت و خطرناک مواد مخدر و یا الکل

غیبت مکرر در مدرسه یا محل کار

توهمات و یا فرار از واقعیت (سایکوز)

عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه

درمان

بی­ تردید درمان اصلی این بیماری، به کمک داروها انجام می­ شود. درمان غیر دارویی به شکل روان­ درمانی نیز در موارد خاصی مؤثر است، ولی نمی­ توان آن را جایگزین درمان دارویی نمود و تنها به عنوان مکملی برای افزایش اثربخشی داروها به کار می­ رود.

از آن جا که اختلال دوقطبی بسیار عودکننده است و عدم درمان دارویی تبعات نامطلوب و گاه ناگواری در زندگی فرد دارد، لازم است که مصرف دارو یا داروها به مدت طولانی و در مواردی برای همیشه ادامه یابد. در واقع، حتی پس از برطرف شدن کامل علایم بیماری و رسیدن به عملکرد شغلی، تحصیلی یا اجتماعی مطلوب، باز هم در بیشتر موارد لازم است که مصرف دارو برای تداوم بهبودی و ثبات کارکرد فرد ادامه پیدا کند.