روان درمانی با هیپنوتیزم: کلید درمان یا کنترل ذهن؟

روان درمانی با هیپنوتیزم – همه ما در فیلم های بسیاری دیده ایم که پلیس برای به دام انداختن قاتل سریالی یا سرنخی از یک قضیه بسیار مهم، برای کمک به یادآوری خاطرات به شاهد ماجرا را، او را با کمک هیپنوتیزم  به خلسه برده و ماجرا را از زبان او می شنود اما واقعیت هیپنوتیزم چیست؟ آیا استفاده از هیپنوتیزم در این حد می باشد و یا اینکه نه فراتر از باورهای ماست.

لویس ولبرگ در کتاب « تکنیک مراقبه درمانی » آن را چنین تعریف می کند که روان درمانی تجربه ای درمانی مبتنی بر روش های روان شناختی است که در جهت رفع مشکلات احساسی انسان توسط فردی آموزش دیده و در جریان رابطه ای حرفه ای در جهت رسیدن یکی از اهداف زیر به کار گرفته می شود:

1- رفع، تعدیل یا کاهش علایم موجود
2- تعدیل الگوهای نامناسب رفتاری
3- تقویت و تسهیل رشد شخصیت

برای رسیدن به اهداف فوق به ترتیب از روان درمانی های حمایتی، آموزشی و بنیادی استفاده می شود.

در روان درمانی بنیادی که شامل:

روان کاوی و درمان های بینش گرایانه می شود از هیپنوتیزم می توان برای یادآوری خاطرات سرکوب شده، القای رؤیا، نوشتن خود به خودی و واپس روی زمانی استفاده کرد. یادآوری خاطرات نباید به شکلی جبری انجام شود، باید به بیمار گفته شود که در حالت عادی تنها مواردی را به خاطر می آورد که آمادگی آن را دارد.

روان درمانی با استفاده از هیپنوتیزم

در بیمار تعارضات ساختگی ایجاد کرد و ارتباط این تعارضات را با برخی مشکلات بدنی به او نشان داد، این رابطه ای که در حالت عادی برای بیمار به سختی قابل درک است. هدف اساسی روان درمانی آموزشی تعدیل رفتار از طریق تقویت های مثبت و منفی در جریان روابط بین فردی است که می تواند

با بصیرت یافتن بیمار نسبت به تعارضات خودآگاه خود همراه باشد یا نباشد اما به ندرت وارد حوزه ی تعارضات ناخودآگاه می شود. انواع روش های مبتنی بر روان درمانی و درمان های شناختی از این مقوله اند و بسیاری از این روش ها قبل از آن که شکلی مدون به خود بگیرد توسط هیپنوتیزم گرها استفاده می شد. برای درک بهتر در رابطه با Psychotherapy بر روی لینک مورد نظر کلیک کنید

روش های هیپنوتیزم درمانی

همراه کردن عادتی ناخواستنی با پاسخی اجتنابی نسبت به محرکی ناخوشایند است. به بیمار تحت تلقین هیپنوتیزمی گفته می شود. که هربار به سراغ عادت ناپسند خود برود حالت های بدی به وی دست می دهد، در طول قرن نوزدهم این روش در ترک الکل و سیگار کاربرد داشت. گاه در حین هیپنوتیزم رفتار ناپسند بیمار تشدید می شود و به وی اجازه داده می شود که تا سر حد اشباع پس از بیداری رفتار خود را تکرار کند.

مثلاً به وی گفته می شود که:

می تواند هر چه قدر دوست دارد شکلات بخورد و این در وی احساس انزجار به وجود می آورد. شرطی شدن تقابلی روشی بود که در 1969 توسط ولپی ابداع شد و در آن با همراه کردن پاسخی جدید که با پاسخ قبلی و ناخواستنی بیمار در تقابل است موجب می شویم پاسخ تازه جای پاسخ قبلی را بگیرد.

مثلاً اضطراب و تن آرامی دو پاسخ ناهمساز است و ترس بیمارگونه ی بیمار را می توان با شرطی سازی پاسخ تن آرامی نسبت به محرک هراس آور از بین برد.

توقف فکر روشی دیگر است که می تواند درباره ی بیماران مبتلا به برخی اختلالات از قبیل ترس های مرضی و وسواس مؤثر باشد.

هیپنوتیزم را می توان برای درمان بسیاری از بیماری ها، ترس ها و عادت های ناپسند استفاده نمود

تلقین مثبت با استفاده از هیپنوتیزم ( روان درمانی مدرن )

هر زمان که فکر ترس آور یا وسواسی به وی هجوم آورد ذهنش به سمت موضوعی دیگر منحرف می شود یا دچار فراموشی موقت می شود. در درمان های حمایتی از هیپنوتیزم می توان در جهت شکل گیری رابطه ی مثبت میان درمانگر و بیمار استفاده کرد.

در این حال می توان از بروز پدیده ی انتقال در جهتی مثبت کمک گرفت بدون آن که به تجزیه و تحلیل آن اقدام کرد و در این نوع درمان تلقین پذیری کم تا متوسط از سوی بیمار کافی است. هدف عمده ی این نوع درمان کاستن از علایمی است که در زندگی بیمار تزاحم و تداخل ایجاد می کند و هیپنوتیزم یکی از روش هایی است که می تواند برای حصول به این هدف درمانگر را یاری کند.

دیدگاه نادرست درباره هیپنوتیزم

تصورات و دیدگاه های نادرستی که درباره ی هیپنوتیزم وجود دارد کدام است؟

الف – از دست رفتن هشیاری :

یکی از شایع ترین دیدگاه های نادرست درباره ی هیپنوتیزم این است که:

فرد هیپنوتیزم شونده هشیاری خود را از دست می دهد و در وضعیتی مشابه خواب یا بیهوشی قرار می گیرد. هیپنوتیزم گرهای نمایشی در دامن زدن به این باور نقش داشتند. باید به بیمار چنین گفت که در حالت هیپنوتیزمی آگاهی خود را از دست نمی دهد و حتی می تواند آگاهی قوی تری پیدا کند. در تمامی سطوح هیپنوتیزمی از جمله در حالات عمیق آن توجه بیمار به تلقینات درمانگر افزایش می یابد و این تمرکز، پاسخ دهی به تلقینات را تسهیل می کند.

ب – واگذاری قدرت اراده:

متأسفانه بسیاری از فیلم ها و داستان ها به این باور دامن زده اند که هیپنوتیزم شونده اراده ی خود را به هیپنوتیزم گر تفویض می کند و در دست های او مانند موم به هر شکلی در می آید. باید تأکید کرد که هیپنوتیزم شونده در تمامی مراحل هیپنوتیزم قادر به تصمیم گیری است و قدرت اراده ی خود را حفظ می کند.

البته اگر روان درمانی توسط افراد مبتدی انجام شود، می تواند موجب بروز رفتارهای نابهنجار و ضد اجتماعی مانند: دزدی و جنایت در فردی شود که از پیش زمینه ی چنین اقداماتی را دارد؛ اما هیپنوتیزم تنها می تواند چنین روندی را تسهیل کند که نه آن که موجب ایجاد این رفتارها در فرد عادی شود. اریکسون به دسته ای از تجارب اشاره می کند که در آن ها کوشش کرد افراد را وادار به علمی غیرقابل قبول چون دزدی و یا خواندن نامه های دیگران کند و در هیچ یک از کوشش های خود موفق نشد.

در موارد کمی دیده شد که فرد با اکراه اقدام به اعمال فوق کرده است. ولی اندکی به خنثی کردن آن پرداخته است. برخی بیان می کنند هرگاه فردی را در برابر هیپنوتیزم های مکرر به مدت طولانی قرار داد قدرت مقاومتش در برابر تلقیناتی که خلاف اصول اخلاقی اش است کم می شود و در این حال می توان از وی سوء استفاه کرد. در استفاده ی علمی از هیپنوتیزم برای آن که فردی را این چنین در معرض تجربه ی هیپنوتیزمی قرار داد دلیلی وجود ندارد.

ج – فاش کردن اسرار مگو:

برخی چنین می پندارند که در حین هیپنوتیزم خطر فاش کردن اسرار نهایی وجود دارد. واقعیت امر چنین است که به جز در مواردی که القای فراموشی انجام شود، فرد هیپنوتیزم شونده از همه چیز آگاه است. هیچ هیپنوتیزم گری نمی تواند کسی را وادار به گفتن چیزی یا عمل کردن به کاری بر خلاف میلش کند.

د – عدم خروج از دنیای هیپنوتیزمی:

سؤالی که بسیاری از افراد قبل از ورود به خلسه ی هیپنوتیزمی می پرسند این است که: اگر درمانگر آن ها را از حالت هیپنوتیزمی خارج نکند چه اتفاقی می افتد؟ پاسخ این است از آن جا که بیمار در طی این فرایند آگاهی و هشیاری خود را از دست نمی دهد خود نیز می تواند اقدام به بیرون آوردن خویش از حالت هیپنوتیزمی کند.

این پدیده در بسیاری از موارد که تلقینات پس از هیپنوتیزمی متعارض با تمایلات بیمار است، مشاهده شده است. توصیه می شود همان گونه که ورود فرد به حالت هیپنوتیزمی شکلی تدریجی و آرام دارد، خارج کردن فرد از این حالت نیز به شکلی تدریجی صورت گیرد. تنها عوارضی که در نتیجه ی خروج ناگهانی از خلسه ی هیپنوتیزمی گزارش شده است احساس ناآرامی، تنش و سردرد بوده است.

هـ – هیپنوتیزم پدیده ای اسرار آمیز و جادویی است:

در طول تاریخ، هیپنوتیزم با علوم خفیه و جادویی مرتبط شده است. این برداشت به وسیله ی رفتار درمانگران اولیه همانند کاهنان مصری که آن را با مذهب پیوند می دادند تقویت شد. هیپنوتیزم اغلب به وسیله ی برخی افراد که تمایل به اعمال کنترل و قدرت آمیخته با ترس بر دیگران دارند به جادو پیوند داده می شود.

فیلم های هالیوودی و داستان های تخیلی که سطح نازلی دارد اغلب تصویری از فردی ترسناک دارای قدرت اسرار آمیز ایجاد می کند و این تصور را دامن زده اند که باید از فردی که دارای این نگاه شیطانی است ترسید. بر این اساس امروزه بسیاری تصور می کنند که فرد هیپنوتیزم گر دارای قدرتی است. می تواند دیگران را به دلخواه خود تحت تأثیر قرار دهند. واقعیت این است که خلسه ی هیپنوتیزمی حالتی طبیعی از ذهن است.

هیپنوتیزم تکنیکی است که: باعث روان درمانی افراد جامعه و حالت خسله می شود و در عمل، هیپنوتیزم فرآیندی خودهیپنوتیزم است و هرگز نمی توان کسی را بر خلاف میلش هیپنوتیزم کرد.

دیدگاته های نادرستی که در مورد هیپنوتیزم وجود دارد سبب ترس افراداز آن می گردد.

تا چه حد می توان به یادآوری خاطرات در حین هیپنوتیزم اعتماد کرد؟

حافظه فرآیندی پویا است که در طول زمان دستخوش بازسازی مکرر می شود و هیپنوتیزم می تواند موجب افزایش میزان خاطرات یادآوری شده شود. با وجود این، هرچند برخی از این یادآوری ها می تواند دقیق باشد، اما بعضی دیگر علی رغم اعتقاد فرد به درستی آن ها چنین نیست. افرادی که به مباحث روان درمانی و هیپنوتیزم علاقه دارند از این نظر مستعدترند. در اوایل قرن بیستم فروید و بروئر از هیپنوتیزم برای یادآوری خاطرات دور استفاده کردند.

پس از آن باور به این که هیپنوتیزم می تواند به باز آفرینی خاطرات از دست رفته یاری رساند به شکلی گسترده پذیرفته شد؛ با وجود این اکنون می دانیم که فرد در حالت هیپنوتیزمی از ارزیابی واقعیت دست می کشد و تحت تأثیر خیالات خود قرار می گیرد، این می تواند فرد را ترغیب کند تا اطلاعات جدیدی به گزارش خود اضافه کند.

هم چنین درگیر شدن وی با خیالات و فانتزی ها گاه باعث مخلوط شدن این اوهام با واقعیت می شود، علاوه بر این ها، می توان در حال هیپنوتیزمی قرار داشت. و به شکلی ارادی یادآوری های خود را شاید به علت نشان دادن همکاری خود – دگرگونه جلوه داد. افزایش تولید خاطرات در مدت هیپنوتیزم را می توان تا حدودی با حالت تن آرامی برخاسته از آن و فقدان تفکر انتقادی مرتبط دانست.

از دید برخی، در حین هیپنوتیزم شکل تغییر یافته ای از هشیاری وجود دارد که در آن خیال واقعیت درهم آمیخته می شود، بنابراین اطلاعاتی که فرد در حالت عادی نسبت به آن ها شک و تردید دارد و از بیان آن ها خودداری می کند تحت تأثیر هیپنوتیزم به شکلی باور پذیر در خاطرات یادآوری شده گنجانده می شود. با وجود این، هیپنوتیزم می تواند به شکلی موفقیت آمیز برای یادآوری خاطرات مرتبط با آسیب های روانی به خدمت گرفته شود.

مراحل انجام روان درمانی

اختلالات تجزیه ای علایم و ویژگی هایی مانند حالت هیپنوتیزمی نشان می دهند، استفاده از هیپنوتیزم در درمان این اختلالات به ویژه در فراموشی روان زاد انتخابی مناسب است، هیپنوتیزم می تواند دسترسی به ایده ها و احساساتی را که از آگاهی بیرون رانده شده اند تسهیل کند.

باید توجه داشت که خاطرات یادآوری شده ترکیبی از واقعیت و افسانه هستند، اما این موضوع ارزش درمانی یادآوری خاطرات را کم نمی کند، دقت خاطرات یادآوری شده در جریان درمان به اهمیت شهادت در دادگاه نیست و آزادسازی هیجانات که به وسیله ی هیپنوتیزم تسهیل می شود.

مزیتی عمده برای بیمار است، علاوه بر این، بازسازی دوباره ی خاطرات گاه برای کنار آمدن فرد با آن ها و رساندن وی به آرامش لازم است، این امری است که در محضر دادگاه قابل پذیرش نیست. ولی به عنوان تمهیدی درمانی که به سود بیمار عمل می کند قابل توجیه است.

در صورت هرگونه سوال می توانید با واحد پشتیبانی ما به صورت تلفنی و تلگرام ارتباط بگیرید. 

واحد پشتیبانی و راه ارتباطی با مرکز تجسم خلاق

۰۲۱۸۸۳۰۲۵۲۳

۰۹۰۱۱۵۹۴۹۴۳

کانال تلگرام مجموعه تجسم خلاق

صفحه اینستاگرام مجموعه تجسم خلاق